S?ningin ? Skaftfelli er ?nnur af sj? s?ningum sem opna ? margp?la s?ningarr??inni Edge Effects og er hluti af al?j??lega samstarfsverkefninu Frontiers in Retreat. ?remur listam?nnum, Kati Gausmann, R??hildi Ingad?ttur og Richard Skelton var bo?i? gestavinnustofudv?l til a? rannsaka s?rstaklega snertifleti myndlistar og vistfr??ilegra m?lefna. Listamennirnir fengu tvisvar t?kif?ri til a? fer?ast til Sey?isfjar?ar og dv?ldu samtals ? ?rj? m?nu?i hver. Mj?g snemma ? ferlinu vakti ?slensk n?tt?rufegur? ?huga listamanna en ?egar lei? ? dv?lina var hver listama?ur farin sko?a marga mismunandi ?r??i fort??ar og framt??ar, hi? mannlega og ?mannlega, me?vitund og ?me?vitund, n?tt?ru og t?kni. Nokkur lykilhugt?k voru or?in greinileg ? lok ferlisins: samvist ?l?kra l?fvera, n?tt?rutengsl, hin ?s?nilegi heimur, f?lagslegur og efnislegur au?ur og sta?bundin ?ekking. Seinni hluti dvalarinnar f?r mj?g ?kve?i? ? a? samvefja og umbreyta ?l?kum ?r??um, hugmyndum og tilfinningum ? listaverk, sem n? eru til s?nis ? s?ningarsal Skaftfells.
Listr?nar ni?urst??ur t?ku ? sig margar birtingamyndir. Kati Gausmann birtir okkur st?r?argr??ur t?mans og himingeimsins, jar?neska og ?jar?neska takta samgr?na mannlegum reynsluheimi, og ?r?v?? fyrirb?ri me? lj?smyndum, teikningum og h?ggmyndalist. Gausmann n?lgast ?essi fyrirb?ri ? forsendum ?r?v??ra verka sem h?n titlar dansandi deig og kringumst??ur . Me? verkinu ? heild v?sar h?n ? s?breytileika l?gunar og hreyfingar jar?skorpnunar sem mannf?lki? kemst aldrei hj? ?v? a? ver?a fyrir ?hrifum af. ? me?an ? vinnustofudv?l Gausmann ? Skaftfelli st?? helga?i h?n t?ma s?num ? a? kynna s?r einstaka s?gu og mikilfenglega landafr??i austfjar?a. H?n kynnti s?r fj?llin og grj?ti? umhverfis Sey?isfj?r? og ger?i l?gmyndir og frottage og nota?i til ?ess latex og papp?r. Ferillinn var b??i l?kamlega erfi?ur og t?mafrekur og kraf?ist ?treka?ra fer?alaga ? s?mu sta?setningar. Ni?ursta?an sem h?r birtist er r?? svarthv?tra, ?fer?ar?ungra prentverka ? papp?r, gagns?jan papp?r og plex?gler. Me? ?v? a? beina sj?num s?num s?rstaklega a? ?rsm?um sm?atri?um b??ur Gausmann upp? n?ja lei? til a? skynja umhverfi?, b??i ? samhengi vi? ?viskei? mannverunnar, s?gu jar?ar og takt himingeimsins. H?n s?nir einnig upphaflegu latex l?gmyndirnar, b??i ? vegg og hangandi ?r loftinu. Framandi efni? breytist ? n?tt?ruleg, n?stum ?ekkjanleg form sem geyma agnir af mosa og grj?ti.
? t?mabilinu einbeitti R??hildur Ingad?ttir s?r a? tveimur mismunandi verkefnum. R??hildur hefur ? fj?lda ?ra notast vi? ullarreyfi ? listsk?pun sinni, efnivi?i ?r n?rumhverfinu sem a? miklu leyti er hent af sey?firskum b?ndum. H?n ?r?a?i a?fer? til a? fullvinna ?slensku ulllina og rannsaka hvort h?gt v?ri a? vinna ?r henni h?g??a ?r?? ?n ?ess a? blanda vi? erlenda ull. ? samstarfi vi? b?ndur ?r fir?inum safna?i h?n ullarreyfi fr? mismunandi ?rst??um. H?n hand?vo?i ullina varlega ? fiskikerum, ?urrka?i undir beru lofti og pr?fa?i sig ?fram til a? finna ?? hluta reyfisins sem best er a? vinna ?r. Ni?ursta?a efnisranns?kna hennar var s? a? vel er h?gt a? vinna g??a?r?? ?r ?bl?ndu?u ?slensku ullarreyfi. Einnig ur?u til ?msir munir og sk?lpt?rar ? vinnuferlinu og h?n hefur gert margar innsetningar ?r ull sem s?ndar hafa veri? ? ?slandi og Evr?pu. Oftast hefur hlj?? fylgt innsetningunum, og stundum video. Me?an ? ?essari vinnu st?? kynntist R??hildur Svand?si, n?r n?r??um b?nda ? fir?inum. Vinskapur t?kst sm?m saman me? konunum tveim og R??hildur h?f a? taka upp daglegt l?f og st?rf Svand?sar ? me?an ? samt?lum ?eirra st??. ? s?ningarsal Skaftfells samanstendur innsetning R??hildar af samsetningu ullareyfis sem ? er varpa? v?ldum b?tum ?r uppt?kuferlinu og af samskiptum hennar og Svand?sar. Einnig eru tveir sk?lpt?rar unnir ?r ullarreyfi, ullar?r??i og steinum ?r Lo?mundarfir?i.
Sk?mmu eftir fyrri vinnustofudv?l Richards Skelton ? Skaftfelli h?f hann a? skr? athuganir s?nar ? netinu undir titlinum A? endimarki, www.towardsafrontier.wordpress.com. Hann ger?i svo samsettar myndir og b?kverk me? sama titli, sem s?na ?rval myndefnis og texta sem hann safna?i fr? ?msum heimildum ? me?an hann dvaldi ? Sey?isfir?i. ?hugi hans ? vatni og umfj?llunarefnum ?v? tengdu leiddu til ?ess a? hann ger?i stuttmyndina Leitin a? ellefta tilbrig?inu, ?ar sem skand?nav?skar hugmyndir um vatn og hei?ni, tr?arbr?g? og ?slenskar vatnsvirkjanir eru kanna?ar. N?ji Rau?i Listinn er textaverk sem er a? hluta til gert undir ?hrifum fr? Birgi Andr?ssyni listamanni. Verki? veltir upp spurningum um yfirbor?skennd flokkunarkerfa. Skelton ra?ar a saman af hendingu ?ttar- og tegundaheitum af lista IUCN, sem nefndur er Rau?i listinn yfir tegundir ? ?tr?mingarh?ttu. Vi? ?a? ver?ur til n?r, ?m?gulegur listi yfir blendinga sem ekki g?tu or?i? til ? veruleikanum. Mi?st?? annarskonar ranns?kna CFAS, var? til ?ri? 2016 ?egar Skelton ger?i tilraun til a? b?a til tengslanet ? milli listamanna og fr??imanna sem fjalla um hluti sem ekki tengjast neinu mannlegu beint heldur nota d?ra- og pl?ntur?ki? og efnivi? af jar?fr??ilegum toga sem umfj?llunarefni. N?jasta verk Skeltons, og kannski ?a? pers?nulegasta er stuttmyndin Engin m?rk. Myndin er sj?n- og hlj??r?n framsetning ? ?eim andlegu ?hrifum sem fer?al?g, umhverfisbreytingar, afskekktir sta?ir og einangrun hefur ? f?lk.
Tinna Gu?munds
Fyrri ?fangar ? verkefninu:
Kynning, j?n? 2016: ? vinnslu
M?l?ing, ma? 2016: Verkf?ri til sj?lfsbjargar ? hjara veraldar
Um listamennina:
Kati Gausmann b?r og starfar ? Berl?n. Kati er sk?lpt?risti og verk hennar hverfast um hreyfingu, takt og ath?fn sem umbreytast ? form. Vinnuferli? byggist ? ?v? a? sameina efnisranns?knir og hvernig h?gt s? a? teikna, b?a til innsetningu og gj?rninga me? efninu. Listr?nir lei?angar og fr??ileg n?lgun er mikilv?g ? hennar sk?pun. Kati hefur s?nt, m.a. me? samstarfsh?pnum msk7 og sj?lfst?tt, v??svegar ? ??skalandi og Kling og Bang ? Reykjav?k. ? me?an h?n t?k ??tt ? Frontiers in Retreat var h?n me? skissub?k ? netinu:?https://katigausmann.wordpress.com
Richard Skelton er fr? nor?ur Bretlandi. Verk hans eru undir ?hrifum fr? landslagi, allt fr? dj?psko?un ? ?kve?nu umhverfi og v??t?kum ranns?knum m.a. ? ?rnefnafr??i og tungum?li, vistfr??i og jar?fr??i, ?j??- og go?s?gum. S??asta ?ratug hefur Richard unni? me? texta, b?kverk, kvikmyndaformi? og t?nlist. N?lega hefur hann fengi? mikinn ?huga ? a? nota a?fer?ir s?ningarstj?rnunar til a? kanna and-s?gulegar fr?sagnir. ?samt ?v? a? reka Corbel Stone Press me? kanad?ska lj??sk?ldinu Autumn Richardson, er hann stofnandi the Notional Research Group for Cultural Artefacts og the Centre for Alterity Studies.
R??hildur Ingad?ttir b?r og starfar ? Reykjav?k og Kaupmannah?fn. H?n nam myndlist ? Bretlandi 1980 til 1986 og hefur veri? mj?g virk s??an ??. ? listsk?pun sinni vinnur R??hildur me? texta, teikningar, veggverk, sk?lpt?ra og vide? og oft koma ?l?ku mi?larnir saman ? st?rri innsetningu. Undanfarin ?r hefur R??hildur s?nt miki? ? Evr?pu og var stundakennari ? Listah?sk?la ?slands 1999-2002. H?n var einnig stundarkennari ? Konunglega Listah?sk?lanum, sat ? stj?rn N?listasafnsins um skei? og s?ningarst?r?i fyrir safni? og annarssta?ar. ? ?runum 2012-2014 var h?n listr?nn hei?ursstj?rnandi Skaftfells. R??hildur hefur ?egi? b??i vi?urkenningar og styrki ? ?slandi og ? Danm?rku.
N?nar um s?ningarr??ina
?r?tt fyrir a? landam?rk geti valdi? ?r?a eru ?au ? sama t?ma sta?ur umskipta og tenginga. Fj?lbreytileiki er yfirleitt r?kulegastur ? sv??um ?ar sem ?l?k vistkerfi m?tast. ?etta eru svok?llu? ja?ar?hrif. Stefnum?t sem skilja engan eftir ?snortinn.
Sj? gestavinnustofur ? endim?rkum Evr?pu hafa veri? kalla?ar saman til fimm ?ra al?j??legs samstarfs sem ber titillinn H?rfandi landam?rk e?a Frontiers in Retreat 20132018 og sn?st um fj?lbreyttar, listr?nar og ?verfaglegar a?fer?ir. ?a? m? l?ta ? ?essar sj? afskekktu sta?setningar sem endim?rk ?ar sem saml?f mannf?lks, annarra l?fvera og n?tt?runnar ver?ur ??reifanlegt. Sta?irnir geta gefi? inns?n ? samtvinna? ferli vistkerfa og umhverfis-, f?lags- og hagfr??ilegra umbreytinga, b??i me? sta?bundnum birtingamyndum og ? hnattr?num skala.
Verkefni? kortleggur listr?nar n?lganir sem breg?ast vi? umhverfisv?nni auk ?ess a? taka til sko?unar hvernig m? leitast vi? a? skilja og skilgreina marg??tta a?fer?arfr??i sem ?tla? er a? taka ? umhverfism?lum. Alls var 25 listam?nnum bo?i? a? vinna ranns?knarvinnu og gera n? verk sem breg?ast vi? umhverfinu og s?rt?kum vistkerfum. Ranns?knarefni ?eirra spanna fj?ll, fir?i, sk?ga, eyjar, ?orp, b?i og borgir ? ?slandi, ? Finnlandi, Skotlandi, Lettlandi, Lith?en, Serb?u og ? Sp?ni.
? sta? ?ess a? dvelja vi? fyrirfram ?kve?nar kenningar, hugmyndir og a?fer?ir eru h?r a? verki fj?ldi radda og sko?ana, sj?narhorna og a?fer?a. Fr? ?v? a? verkefni? h?fst hafa ??tttakendur, b??i listamenn og stofnanir, sett spurningamerki vi? upphaflegan grundv?ll ?ess og veitt ?v? hugmyndafr??ilegt a?hald ?annig a? fj?lbreytileikinn hefur enn vaxi?: Sannk?llu? ja?ar?hrif a? verki.
?ri? 2017 mun Hverfandi landam?rk standa a? s?ningarr?? sem ber einmitt titilinn Ja?ar?hrif. Sj? tengdar s?ningar vefa saman landafr??ilega a?skilda a?fer?afr??i og lykilumr??ur sem hafa ?r?ast undanfarin fj?gur ?r. Auk ?ess a? endurspegla sameiginlega ??tti sem og ?a? sem ber ? milli hverrar sta?setningar mun umr??an f?rast ? n?tt samhengi ? sams?ningu ? Art Sonje mi?st??inni in Se?l.
Me? ?v? a? skapa vettvang sameiginlegrar ranns?knar hefur verkefni? f?rt sj? einangra?a sta?i n?r hvorum ??rum ? hnettinum. ? sta? hef?bundinnar kortager?ar hefur ferli? teki? ? sig einskonar d?pri kortlagningu, ?.e.a.s. me? ?v? a? takast ? vi? s?rt?ka sta?h?tti hvers sta?ar hafa ??tttakendur einnig uppl?st um fl?kin samverkandi ?fl sem m?ta ferli og heg?un ?b?anna, b??i manna og annarra l?fvera, og fer?amynstur ? hnattr?num skala.
? kjarna ?essara tveggja verkefna, H?rfandi landam?rk og Ja?arh?rhrif 2017-2018, er varpa? fram ?r??andi spurningu um skilgreiningar landam?ra og marka og um lei? leita? a? n?ju m?deli sem g?ti breytt r?kjandi lifna?arh?ttum og fundi? upp n?jar lei?ir sem v?kja fr? l?fst?l sem krefst jar?eldsneytis, l?fst?ll sem hvort e? er, er a? endim?rkum kominn. ?essi tv? markmi? eru h?f? til hli?sj?nar en einnig er haft ? huga a? listir ber ekki a? nota til a? eltast vi? einfaldar lausnir ? fl?knum m?lum. Listir geta leitt ? lj?s n?ninga ? gildismati okkar sj?lfra, bori? upp spurningar sem raska vi?teknum gildum og skapa r?mi fyrir ?hygli og samtal. ? me?an verkefni? heldur ?fram a? ?r?ast ? formi opins vettvangs sem kv?slast meira og meira ?t og ?enur m?rkin meira og meira m? b?ast vi? enn frekari ?fyrirs??um ja?ar?hrifum.
Jenni Nurmenniemi, s?ningarstj?ri hj? HIAP Helsinki
Taru Elfving, S?ningarstj?ri, hvatama?ur verkefnisins og r??gjafi.
Samstarfsa?ilar: HIAP ? Finnlandi, Mustarinda ? Finnlandi, Scottish Sculpture Workshop SSW ? Skotlandi, Interdisciplinary Art Group SERDE ? Lettlandi, Cultural Front GRAD ? Serb?u, Centre d-Art i Natura de Farrera ? Sp?ni og Jutempus ? Lith?en.
Verkefni? er?fj?rmagna? me? styrk ?r Menningar??tlun ESB, Myndlistarsj??i, S?knar??tlun Austurlands, Sey?isfjar?arkaupsta?, N?tt?ruverndarsj??i P?lma J?nssonar.
